Z BIOLOGII POZIOM PODSTAWOWY Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron (zadania 1 – 31). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin. 2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu. 3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem Biologia - Matura Maj 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 17. Kategoria: Układ nerwowy i narządy zmysłów Typ: Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Siatkówka oka zbudowana jest z komórek receptorowych – czopków i pręcików. Są one rozmieszczone w siatkówce nierównomiernie i mają różne właściwości. Biologia - Matura Maj 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 6. Kategoria: Układ krążenia Typ: Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij. Osocze krwi jest płynem, który transportuje elementy morfotyczne krwi (krwinki) oraz niezbędne składniki odżywcze, a także białka i produkty przemiany materii. Biologia - Matura Maj 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 21. Podejmowanie przez człowieka systematycznych wysiłków fizycznych, wyczynowo czy też rekreacyjnie, prowadzi do wielu zmian adaptacyjnych w jego organizmie. Poniżej wymieniono dwie zmiany zachodzące w organizmie człowieka pod wpływem wysiłku fizycznego. Biologia - Matura Maj 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 23. Na schemacie przedstawiono przepływ informacji genetycznej od DNA do białka. Podaj nazwy procesów oznaczonych na schemacie literami X i Y, wybierając je spośród wymienionych. Biologia - Matura Czerwiec 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 2. Całkowita zawartość wapnia w organizmie człowieka wynosi 1,4–1,66% masy ciała, z czego 99% stanowi wapń w postaci związanej w kościach. Na schemacie przedstawiono porównanie wskaźników masy kości (całkowity wapń w organizmie) u kobiet (♀) i . Centralna Komisja Egzaminacyjna Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. Układ graficzny (C) CKE 2010 WPISUJE ZDAJĄCY KOD PESEL Miejsce na naklejkę z kodem EGZAMIN MATURALNY Z BIOLOGII POZIOM PODSTAWOWY MAJ 2012 Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 13 stron (zadania 1 - 30). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin. 2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu. 3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl. 5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane. 6. Podczas egzaminu możesz korzystać z linijki. 7. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkę z kodem. 8. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora. Czas pracy: 120 minut Liczba punktów do uzyskania: 50 MBI-P1_1P-122 2 Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 1. (2 pkt) Nabłonek migawkowy, nabłonek rzęskowy lub nabłonek orzęsiony to różne określenia tego samego rodzaju nabłonka, którego komórki wyposażone są w rzęski ułatwiające transport substancji po powierzchni nabłonka. Wpisz do tabeli nazwy układów w organizmie człowieka, w których występuje nabłonek migawkowy, oraz podaj rolę tego rodzaju nabłonka w każdym z nich. Nazwa układu 1. 2. Rola nabłonka migawkowego w tym układzie Zadanie 2. (2 pkt) Skóra człowieka składa się z wielowarstwowego naskórka i skóry właściwej. W najgłębiej położonej żywej warstwie naskórka - warstwie podstawnej - nieustannie powstają nowe komórki, które podczas stopniowego przemieszczania się ku powierzchni skóry ulegają keratynizacji (rogowaceniu). Tworzą one na powierzchni skóry złuszczającą się warstwę martwych komórek naskórka. a) Na podstawie powyższego tekstu podaj cechę żywych komórek warstwy podstawnej naskórka, która zapewnia jego odtwarzanie się. ..................................................................................................................................................... b) Podaj znaczenie warstwy zrogowaciałych komórek naskórka dla funkcji ochronnej skóry w organizmie człowieka. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 3. (1 pkt) Spośród poniższych zdań, dotyczących budowy układu ruchu człowieka, zaznacz dwa zdania nieprawdziwe. A. Kości połączone są ze sobą w sposób ruchomy za pomocą stawów lub w sposób ścisły, np. za pomocą więzozrostów. B. Ścięgna są zbudowane z tkanki łącznej włóknistej i umożliwiają przymocowanie mięśni do kości. C. Powierzchnie stawowe nasadowych części kości długich są zbudowane z tkanki kostnej. D. Mięśnie szkieletowe zbudowane są z włókien mięśniowych, a te składają się z miofibryli. E. Częścią bierną układu ruchu są mięśnie szkieletowe, a częścią czynną są kości. Zadanie 4. (1 pkt) Jedną ze swoistych cech człowieka jest szeroka i krótka miednica, która stanowi przystosowanie układu ruchu do poruszania się na dwóch kończynach w postawie wyprostowanej. Podaj inną niż wymieniona w tekście, swoistą cechę budowy szkieletu człowieka, która odróżnia go od innych naczelnych, i związana jest bezpośrednio z dwunożnym chodem. ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy 3 Zadanie 5. (2 pkt) Na rysunku przedstawiono przepływ krwi przez jeden z rodzajów naczyń krwionośnych w mięśniu szkieletowym kończyny dolnej. Strzałka górna wskazuje kierunek przemieszczania się krwi, a strzałki w mięśniu - kierunek jego ucisku na naczynie krwionośne. Na podstawie: J. Chlebińska, Anatomia i fizjologia człowieka, WSiP, Warszawa 1981. a) Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując nazwę rodzaju naczynia krwionośnego przedstawionego na rysunku oraz cechę, która umożliwia jego rozpoznanie. Jest to .................................................., ponieważ ..................................................................... . b) Wyjaśnij, w jaki sposób mięśnie szkieletowe kończyny dolnej wpływają na przepływ krwi w przedstawionym naczyniu krwionośnym. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 6. (3 pkt) Osocze krwi jest płynem, który transportuje elementy morfotyczne krwi (krwinki) oraz niezbędne składniki odżywcze, a także białka i produkty przemiany materii. a) Zaznacz zestaw, który prawidłowo ilustruje udział procentowy osocza i elementów morfotycznych we krwi zdrowego człowieka. A. ok. 80% i 20% B. ok. 55% i 45% C. ok. 30% i 70% D. ok. 35% i 65% b) Spośród niżej wymienionych białek wybierz dwa, które są typowymi składnikami osocza krwi człowieka, oraz określ rolę każdego z nich. fibrynogen, keratyna, albuminy, histony, immunoglobuliny 1. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 1. 2 2a) 1 2b) 1 3. 1 4. 1 5a) 1 5b) 1 6a) 1 6b) 2 4 Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 7. (3 pkt) Tętno (puls) odpowiada częstotliwości skurczów serca. Obserwacja tętna jest ważna w ocenie funkcjonowania układu krążenia. a) Podaj, w którym miejscu ciała, i w jaki sposób można dokonać pomiaru własnego tętna. Miejsce pomiaru ........................................................................................................................... Sposób pomiaru ............................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... b) Zaplanuj sposób przeprowadzenia obserwacji, która pozwoli wykazać, że wysiłek fizyczny ma wpływ na częstotliwość skurczów serca. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 8. (1 pkt) Oceń prawdziwość poniższych informacji dotyczących leukocytów. Wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli zdanie jest fałszywe. P/F 1. 2. 3. Leukocyty są wyspecjalizowane w obronie organizmu przed drobnoustrojami, dlatego wszystkie są tak samo zbudowane. Tylko makrofagi mają zdolność do fagocytozy bakterii oraz do przemieszczania się między komórkami ciała. Limfocyty B odpowiedzialne są za odporność humoralną warunkowaną przez przeciwciała. Zadanie 9. (1 pkt) Z powietrza wciągniętego do wnętrza pęcherzyków płucnych tlen przechodzi do naczyń włosowatych. Jest on dalej transportowany przez krew i za pośrednictwem płynu tkankowego dociera do komórek. Z komórek ciała pobierany jest dwutlenek węgla, który wraz z krwią transportowany jest do płuc. Tam z naczyń włosowatych przechodzi do wnętrza pęcherzyków płucnych, skąd usuwany jest na zewnątrz. Korzystając z powyższego opisu, uzupełnij schemat przemieszczania się gazów oddechowych między pęcherzykami płucnymi a komórkami organizmu. Oznacz kierunki (dorysuj groty wszystkim strzałkom) oraz wpisz nad strzałkami odpowiednie nazwy gazów. pęcherzyk płucny naczynie krwionośne komórka organizmu Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy 5 Zadanie 10. (1 pkt) Płuca człowieka są parzystymi, pęcherzykowatymi narządami o płatowej budowie. Podaj znaczenie pęcherzykowej budowy płuc dla efektywności wymiany gazowej. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 11. (2 pkt) Zbadano częstość występowania grup krwi w całej populacji ludzkiej na wyspie liczącej 1000 mieszkańców. Stwierdzono występowanie grup krwi: A - 359 osób, B - 351 osób oraz AB - 290 osób. U nikogo natomiast nie stwierdzono grupy krwi 0. Na podstawie powyższych informacji uzupełnij tabelę oraz przedstaw na diagramie słupkowym częstość występowania badanych grup krwi wśród mieszkańców tej wyspy (z dokładnością do 1%). Grupa krwi A B AB 0 0 0% Liczba osób 359 Częstość występowania grupy krwi (w procentach) 36% Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 7a) 2 7b) 1 8. 1 9. 1 10. 1 11. 2 6 Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 12. (2 pkt) W Polsce od 1955 roku szczepienia przeciwko gruźlicy (BCG) są obowiązkowe, a od 2006 roku szczepieniu podlegają noworodki już w pierwszej dobie życia. Na diagramie przedstawiono zapadalność na gruźlicę w kilku województwach w Polsce w latach: 1999, 2003 i 2007, którą wyrażono liczbą zachorowań na 100 tys. ludności. Na podstawie: Sytuacja zdrowotna ludności Polski, pod red. B. Wojtyniak, P. Goryński, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2008. a) Podaj brakujący opis pionowej osi wykresu słupkowego. ....................................................................................................................................................... b) Na podstawie powyższych danych przedstaw i uzasadnij swoją opinię dotyczącą skuteczności szczepień przeciwko gruźlicy w Polsce. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 13. (1 pkt) Poniżej opisano przebieg reakcji odpornościowej. Po wniknięciu czynnika chorobotwórczego do organizmu, komórki pamięci immunologicznej rozpoznały antygeny na jego powierzchni. Intensywne podziały tych komórek doprowadziły do powstania dużej ilości limfocytów produkujących odpowiednie przeciwciała. Poziom przeciwciał wzrósł tak znacznie, że w ciągu kilku dni infekcja została powstrzymana. Napisz, czy opisana reakcja jest pierwotną, czy wtórną odpowiedzią immunologiczną. Odpowiedź uzasadnij. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 14. (1 pkt) Substancje, z których organizm człowieka może wytwarzać witaminy, nazywane są prowitaminami. Podaj nazwę witaminy, dla której prowitaminą jest karoten przyjmowany wraz z pokarmem, oraz przykład jej znaczenia w organizmie człowieka. Nazwa witaminy .......................................................................................................................... Znaczenie ..................................................................................................................................... Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy 7 Zadanie 15. (3 pkt) Na rysunku przedstawiono fragment układu pokarmowego człowieka. wątroba przełyk Y dwunastnica X trzustka jelita Z Na podstawie: H. Wiśniewski. Biologia dla III klas LO, Warszawa 1998. a) Podaj nazwę enzymu wydzielanego w narządzie oznaczonym literą X i nazwę składnika pokarmowego, który jest przez niego rozkładany. Enzym ................................................. Składnik pokarmowy .................................................. b) Podaj nazwę narządu oznaczonego na rysunku literą Y i określ funkcję, jaką pełni ten narząd w układzie pokarmowym. ....................................................................................................................................................... c) Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania. Jedną z głównych funkcji struktury oznaczonej na rysunku literą Z jest A. detoksykacja szkodliwych produktów przemiany materii. B. wchłanianie prostych związków organicznych. C. trawienie białek, węglowodanów i tłuszczów. D. wchłanianie wody. Zadanie 16. (1 pkt) Tłuszcze podlegają trawieniu tylko w postaci zemulgowanej. Podaj nazwę odcinka przewodu pokarmowego, w którym odbywa się emulgowanie tłuszczów, i wyjaśnij, dzięki czemu zachodzi ten proces. Nazwa odcinka ............................................................................................................................. Wyjaśnienie .................................................................................................................................. ....................................................................................................................................................... Zadanie 17. (1 pkt) Siatkówka oka zbudowana jest z komórek receptorowych - czopków i pręcików. Są one rozmieszczone w siatkówce nierównomiernie i mają różne właściwości. Zaznacz dwie informacje charakteryzujące wyłącznie czopki. A. Najliczniej występują w środkowej części siatkówki - w dołku środkowym (plamce żółtej). B. Odpowiadają za postrzeganie kształtów i ruchu obserwowanych obiektów. C. Umożliwiają widzenie zarówno w jasnym, jak i w przyćmionym świetle. D. Odpowiadają za widzenie szczegółów obrazu i widzenie barwne. Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 12a) 1 12b) 1 13. 1 14. 1 15a) 1 15b) 1 15c) 1 16. 1 17. 1 8 Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 18. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono przykład łuku odruchowego. Na podstawie: J. Chlebińska, Anatomia i fizjologia człowieka, WSiP, Warszawa 1981. a) Na podstawie analizy powyższego przykładu podaj nazwy dwóch neuronów, przez które przekazywany jest impuls nerwowy w miejscu oznaczonym na schemacie literą A. 1. .................................................................... 2. ................................................................... b) Podaj literę, którą na schemacie oznaczono efektor. ........................................................ Zadanie 19. (3 pkt) Na rysunkach przedstawiono dwa narządy, które biorą udział w wydalaniu z organizmu człowieka zbędnych lub szkodliwych produktów przemiany materii. A B Na podstawie: E. Bobrzyńska, Sprawdzanie i utrwalanie wiadomości z nauki o człowieku, WSiP, Warszawa 1987. Uzupełnij poniższą tabelę, wpisując nazwy obu narządów oraz nazwy odpowiednich związków chemicznych, które przez te narządy są wydalane. Wydalane związki chemiczne Nazwa narządu charakterystyczny dla danego narządu (1 przykład) wspólny dla obu narządów A B Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy 9 Zadanie 20. (1 pkt) Łożysko zapewnia stałą łączność między matką a rozwijającym się zarodkiem. Jest narządem, który pełni wiele funkcji, np. wydziela relaksynę, stanowi barierę dla drobnoustrojów. Przedstaw funkcję łożyska, inną niż funkcje wymienione w tekście. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 21. (1 pkt) Podejmowanie przez człowieka systematycznych wysiłków fizycznych, wyczynowo czy też rekreacyjnie, prowadzi do wielu zmian adaptacyjnych w jego organizmie. Poniżej wymieniono dwie zmiany zachodzące w organizmie człowieka pod wpływem wysiłku fizycznego. Wybierz jedną zmianę adaptacyjną (A lub B) i określ jej rolę w profilaktyce chorób układu krążenia człowieka. A. W czasie wykonywania umiarkowanego wysiłku fizycznego, wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego u osób wytrenowanych są istotnie niższe od wartości stwierdzonych u osób, które nie ćwiczą. B. Systematyczny trening fizyczny powoduje wzrost stężenia cholesterolu zawartego we frakcji HDL osocza, z jednoczesnym obniżeniem cholesterolu zawartego we frakcji LDL osocza, oraz obniżenie stężenia triglicerydów. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 22. (2 pkt) Określ genetyczne podłoże każdej z wymienionych chorób, wstawiając literę X we właściwej komórce tabeli. Nazwa choroby Zespół Turnera Zespół Downa Hemofilia Fenyloketonuria Sprzężenie z płcią Autosomia dominująca Autosomia recesywna Aberracja chromosomowa Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 18a) 1 18b) 1 19. 3 20. 1 21. 1 22. 2 10 Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 23. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono przepływ informacji genetycznej od DNA do białka. Na podstawie: Postlethwait, Hopson, Vernes, Biology. Bringing science to life, Oxford 1991. a) Podaj nazwy procesów oznaczonych na schemacie literami X i Y, wybierając je spośród wymienionych. translacja, transkrypcja, transdukcja X. .................................................. Y. .................................................. b) Podaj nazwy trzech rodzajów RNA wytwarzanych w procesie X. Podkreśl ten rodzaj kwasu, który zawiera informację o składzie aminokwasów syntetyzowanego białka. ....................................................................................................................................................... Zadanie 24. (1 pkt) W roku 2003 opublikowano dokument stwierdzający zakończenie sekwencjonowania 99% genomu człowieka z trafnością do 99,99%. Podaj, czy w celu poznania genomu człowieka zbadano sekwencję nukleotydów w DNA, czy w RNA. Odpowiedź uzasadnij. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 25. (2 pkt) Galaktozemia - choroba genetyczna człowieka, jest wywoływana przez zmutowany recesywny allel (a) genu niesprzężonego z płcią i dziedziczy się według praw Mendla. Choroba ta występuje tylko u osób homozygotycznych pod względem tego genu. Podaj prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby u dziecka zdrowych, heterozygotycznych rodziców. Zapisz poniżej odpowiednią krzyżówkę i podkreśl genotyp chorego dziecka. Genotypy rodziców (P) Gamety Genotypy dzieci (F1) Prawdopodobieństwo ? ........................................ ? ........................................ ........................................................................................... ........................................................................................... .......................................................................................... Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy 11 Zadanie 26. (1 pkt) Matka ma grupę krwi AB. Wybierz grupę krwi, której na pewno nie może mieć jej dziecko, niezależnie od tego, jaką grupę krwi będzie miał jego ojciec. Podkreśl wybraną odpowiedź. grupa krwi 0, grupa krwi A, grupa krwi B, grupa krwi AB Zadanie 27. (3 pkt) DDD to środek chemiczny stosowany do zwalczania larw niektórych gatunków komarów. Na poniższym schemacie przedstawiono zmiany stężenia DDD w organizmach tworzących fragment sieci pokarmowej jeziora, w którym środek ten był zastosowany. Źródło: A. Mackenzie, Ball, Virdee, Krótkie wykłady. Ekologia, PWN, Warszawa 2007. a) Określ zależność między stężeniem DDD w organizmach a ich miejscem we fragmencie sieci pokarmowej przedstawionej na schemacie. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... b) Wyjaśnij, dlaczego w przedstawionym fragmencie sieci pokarmowej stężenie DDD w organizmie ryby drapieżnej jest porównywalne ze stężeniem DDD w organizmie ptaka rybożernego. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... c) Spośród podanych określeń wybierz i podkreśl dwa, które mogą poprawnie charakteryzować zależność międzygatunkową między rybą drapieżną i ptakiem rybożernym w przedstawionym fragmencie sieci pokarmowej. antagonistyczna, nieantagonistyczna, drapieżnictwo, konkurencja, pasożytnictwo Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 23a) 1 23b) 1 24. 1 25. 2 26. 1 27a) 1 27b) 1 27c) 1 12 Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 28. (2 pkt) Kowalik to ptak z rzędu wróblowych, który żywi się przede wszystkim larwami i poczwarkami owadów, wydobywanymi z pęknięć kory drzew. W okresie zimowym głównym jego pokarmem są nasiona roślin. Krogulec należy do ptaków drapieżnych i poluje na kowaliki. Oba ptaki występują w całej Europie w lasach, parkach i sadach. a) Na podstawie powyższego tekstu podaj wszystkie poziomy troficzne, które może zajmować kowalik w łańcuchach pokarmowych. ....................................................................................................................................................... b) Korzystając z powyższych informacji, zapisz prawdopodobny łańcuch pokarmowy z udziałem kowalika i krogulca. ....................................................................................................................................................... Zadanie 29. (1 pkt) Obieg materii w przyrodzie to proces ciągłego krążenia niezbędnych do życia substancji chemicznych między środowiskiem a organizmami żywymi. Uzupełnij poniższy schemat, tak aby ilustrował obieg materii w przyrodzie. Wpisz w odpowiednie miejsca schematu określenia wybrane z poniższych. związki organiczne, związki nieorganiczne, 2. energia słoneczna producenci, destruenci, konsumenci 1. 3. 4. Zadanie 30. (1 pkt) Paliwem często używanym w kotłach gazowych jest gaz ziemny, którego głównym składnikiem jest metan CH4 (ok. 90%). Okazuje się jednak, że zamiast eksploatować złoża kopalin, można pozyskiwać metan z szybko odnawialnych upraw roślinnych. Podczas naturalnego procesu fermentacji wytwarza się biogaz, który składa się z ok. 65% metanu i 35% dwutlenku węgla. Do produkcji metanu można również wykorzystywać różne odpadki roślinne, nawóz zwierzęcy oraz niewykorzystane plony. Na podstawie tekstu uzasadnij, że wykorzystanie biogazu jako źródła energii może przyczynić się do ochrony środowiska. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 28a) 1 28b) 1 29. 1 30. 1 Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy 13 BRUDNOPIS Komisje Egzaminacyjne - dane teleadresowe Centralna Komisja Egzaminacyjna kod: 00-190miejscowość: Warszawaadres: ul. Józefa Lewartowskiego 6kontakt tel.: (22) 53-66-500fax: (22) 53-66-504e-mail: ckesekr@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdańsku kod: 80-874miejscowość: Gdańskadres: ul. Na Stoku 49kontakt tel.: (58) 32-05-590fax: (58) 32-05-591e-mail: komisja@ pracy: - 191687916NIP: 583-26-08-016 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie kod: 43-600miejscowość: Jaworznoadres: ul. Mickiewicza 4kontakt tel.: (32) 78-41-601fax: (32) 78-41-608e-mail: sekretariat@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie kod: 31-978miejscowość: Krakówadres: os. Szkolne 37kontakt tel.: (12) 68-32-101fax: (12) 68-32-100e-mail: oke@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi kod: 94-203miejscowość: Łódźadres: ul. Praussa 4kontakt tel.: (42) 63-49-133fax: (42) 63-49-154e-mail: komisja@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łomży kod: 18-400miejscowość: Łomżaadres: ul. Nowa 2kontakt tel.: (86) 21-64-495fax: (86) 473-71-20e-mail: sekretariat@ pracy: 8 - 16 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu kod: 61-655miejscowość: Poznańadres: ul. Gronowa 22kontakt tel.: (61) 85-40-160fax: (61) 85-21-441e-mail: sekretariat@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Warszawie kod: 00-844miejscowość: Warszawaadres: ul. Grzybowska 77kontakt tel.: (22) 45-70-335fax: (22) 45-70-345e-mail: info@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocławiu kod: 53-533miejscowość: Wrocławadres: ul. Zielińskiego 57kontakt tel.: (71) 78-51-894fax: (71) 78 -51-866e-mail: sekretariat@ pracy: 8-16REGON: 931982940NIP: 895-16-60-154 14 maja o godz maturzyści zakończyli pisanie egzaminu maturalnego z biologii na poziomie podstawowym. Test okazał się trudniejszy niż spodziewali się abiturienci. W opinii internautów zeszłoroc… Maturę 2012 z biologii napisało ponad 75 tys. maturzystów. Biologia to drugi, po geografii najczęściej wybierany przedmiot dodatkowy na maturze pisemnej. ARKUSZE, PYTANIA, ZADANIA z ma… 14 maja o godz maturzyści zakończyli pisanie egzaminu maturalnego z biologii na poziomie podstawowym. Po skończeniu testu internauci wymieniali się opiniami na czacie W ich opinii egzami… 14 maja 2012 ponad 75 tys. uczniów zmierzyło się z maturą z biologii na poziomie podstawowym. Ta część testu zakończyła się o godzinie Jak abiturienci oceniają maturę z biologii? Uczniowie wym… Maturę 2012 z biologii na poziomie podstawowym dobiegła końca. egzamin maturalny z biologii jako przedmiotu dodatkowego zdawało ponad 75 tys. uczniów. Biologia to drugi najpopularniejszy p… Matura 2012 z biologii już Maturzyści muszą przygotować się jak najlepiej ze względu na to, że wyniki z biologii potrzebne są do rekrutacji w szczególności na kierunkach medycznych, gdzie… matura z biologii na poziomie podstawowym i rozszerzonym. Na co się przygotować przed maturą 2012 z biologii? Co znajdzie się na arkuszu maturalnym z biologii? Matura 2012 BIOLOGIA - czy s… Biologia - matura poziom podstawowy Biologia - matura poziom podstawowy Centralna Komisja Egzaminacyjna EGZAMIN MATURALNY 2012 BIOLOGIA POZIOM PODSTAWOWY Kryteria oceniania odpowiedzi MAJ 2012 2 Egzamin maturalny z biologii Kryteria oceniania odpowiedzi - poziom podstawowy Zadanie 1. (0-2) Obszar standardów Wiadomości i rozumienie Opis wymagań Wskazanie układów w organizmie człowieka, w których występuje nabłonek migawkowy i określenie jego funkcji w każdym z nich ( Przykłady poprawnych odpowiedzi: Nazwa układu 1. oddechowy 2. rozrodczy (kobiety) Rola nabłonka migawkowego w tym układzie ? umożliwia usunięcie zanieczyszczeń z dróg oddechowych ? umożliwia przemieszczenie komórki jajowej do macicy 2 p. - za podanie prawidłowych nazw dwóch układów, w których występuje nabłonek migawkowy, oraz podanie poprawnej roli tego rodzaju nabłonka w każdym z nich 1 p. - za podanie prawidłowej nazwy jednego układu, w którym występuje nabłonek migawkowy, wraz z podaniem roli tego nabłonka w tym układzie 0 p. - za podanie tylko nazw układów bez podania roli nabłonka lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną Zadanie 2. (0-2) a) (0-1) Tworzenie informacji Zinterpretowanie informacji przedstawionych w tekście dotyczących budowy naskórka ( Przykład poprawnej odpowiedzi: zdolność do podziałów komórkowych / dzielenia się na drodze mitozy 1 p. - za poprawne podanie na podstawie tekstu cechy żywych komórek warstwy podstawnej naskórka, która zapewnia jego odtwarzanie się 0 p. - za odpowiedź niepoprawną, która nie wskazuje cechy zapewniającej odtwarzanie się naskórka, np. zdolność do rozmnażanie się komórek b) (0-1) Wiadomości i rozumienie Określenie roli warstwy zrogowaciałych komórek naskórka w ochronie organizmu człowieka ( Przykłady poprawnych odpowiedzi (jedna spośród): ? utrudnia wnikanie w głąb skóry drobnoustrojów, wirusów, toksycznych substancji ? chroni organizm przed utratą wody ? chroni przed urazami mechanicznymi 1 p. - za poprawne podanie roli, jaką pełni warstwa zrogowaciałych komórek naskórka dla funkcji ochronnej skóry w organizmie człowieka 0 p. - za podanie roli warstwy naskórka, która nie odnosi się do funkcji ochronnej skóry lub odpowiedź zbyt ogólną, np. chroni organizm, lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną Egzamin maturalny z biologii Kryteria oceniania odpowiedzi - poziom podstawowy 3 Zadanie 3. (0-1) Wiadomości i rozumienie Scharakteryzowanie budowy układu ruchu człowieka ( Poprawne odpowiedzi: ? C. / Powierzchnie stawowe nasadowych części kości długich są zbudowane z tkanki kostnej. ? E. / Częścią bierną układu ruchu są mięśnie szkieletowe, a częścią czynną są kości. 1 p. - za zaznaczenie dwóch zdań nieprawdziwych dotyczących budowy układu ruchu człowieka 0 p. - za zaznaczenie tylko jednego zdania nieprawdziwego lub odpowiedź niepoprawną, np. zaznaczenie dwóch zdań prawdziwych, lub zaznaczenie więcej niż dwóch zdań Zadanie 4. (0-1) Wiadomości i rozumienie Wyróżnienie cech budowy szkieletu człowieka stanowiących przystosowanie do dwunożnego chodu ( Przykłady poprawnych odpowiedzi (jedna spośród): ? esowato wygięty kręgosłup / lordozy i kifozy kręgosłupa ? otwór potyliczny przesunięty ku środkowi czaszki ? wysklepiona stopa ? wydłużenie szkieletu kości kończyn dolnych / duże kości stępu 1 p. - za poprawne podanie swoistej cechy budowy szkieletu człowieka, która jest bezpośrednio związana z dwunożnym chodem 0 p. - za podanie cechy szkieletu człowieka niezwiązanej bezpośrednio z dwunożnym chodem lub inną odpowiedź merytorycznie niepoprawną Zadanie 5. (0-2) a) (0-1) Wiadomości i rozumienie Rozpoznanie rodzaju naczynia krwionośnego na podstawie cech jego budowy przedstawionych na rysunku ( Przykład poprawnej odpowiedzi: Żyła, ponieważ posiada zastawki. 1 p. - za podanie poprawnej nazwy naczynia krwionośnego przedstawionego na rysunku oraz cechy umożliwiającej jego rozpoznanie 0 p. - za odpowiedź niepełną, uwzględniającą tylko nazwę przedstawionego naczynia lub tylko cechę naczynia krwionośnego, lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną b) (0-1) Tworzenie informacji Zinterpretowanie informacji przedstawionych na rysunku - wyjaśnienie roli mięśni szkieletowych w transporcie krwi w żyłach ( Przykład poprawnej odpowiedzi: ? Mięśnie szkieletowe kurcząc się, uciskają na naczynie krwionośne, powodując przepływ krwi w górę kończyny dolnej. 4 Egzamin maturalny z biologii Kryteria oceniania odpowiedzi - poziom podstawowy 1 p. - za poprawne wyjaśnienie wpływu mięśni szkieletowych na przepływ krwi w naczyniu krwionośnym kończyny dolnej, uwzględniające skurcz tych mięśni i ich ucisk na naczynie 0 p. - za odpowiedź, która nie uwzględnia roli mięśni szkieletowych w przepływie krwi w naczyniu krwionośnym lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną, lub odpowiedź zbyt ogólną, np. mięśnie regulują przepływ krwi Zadanie 6. (0-3) a) (0-1) Wiadomości i rozumienie Poprawna odpowiedź: B. / ok. 55% i 45% 1 p. - za poprawne zaznaczenie zestawu prawidłowo ilustrującego udział procentowy osocza i elementów morfotycznych we krwi zdrowego człowieka 0 p. - za zaznaczenie nieprawidłowego zestawu lub zaznaczenie więcej niż jednego zestawu b) (0-2) Wiadomości i rozumienie Określenie funkcji białek osocza krwi człowieka ( Scharakteryzowanie tkanki łącznej na przykładzie krwi ( Przykłady poprawnych odpowiedzi (dwie spośród): ? fibrynogen - pod wpływem trombiny przechodzi w fibrynę biorącą udział w procesie krzepnięcia krwi ? albuminy - uczestniczą głównie w utrzymaniu ciśnienia onkotycznego we krwi ? immunoglobuliny - jako przeciwciała rozpoznają antygeny, przez co warunkują odporność organizmu 2 p. - za poprawny wybór dwóch białek osocza wraz z poprawnym określeniem roli każdego z nich 1 p. - za poprawny wybór jednego z białek osocza wraz z poprawnym określeniem jego roli 0 p. - za wybór białek osocza bez określenia ich roli lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną Zadanie 7. (0-3) a) (0-2) Tworzenie informacji Planowanie działania na rzecz własnego zdrowia - określenie miejsca i sposobu pomiaru własnego tętna ( Przykłady poprawnych odpowiedzi: ? Miejsce pomiaru (jedno spośród): - w miejscach gdzie tętnice dochodzą blisko do powierzchni ciała - na nadgarstku / na przegubie ręki / na szyi / na skroni / w pachwinie - na tętnicy szyjnej / na tętnicy promieniowej ? Sposób pomiaru: Tętno mierzymy przykładając palce do powierzchni ciała i liczymy uderzenia serca w określonym czasie (np. 15 s, 30 s) a następnie przeliczamy je na 1 minutę. Egzamin maturalny z biologii Kryteria oceniania odpowiedzi - poziom podstawowy 5 2 p. - za podanie jednego właściwego miejsca ciała, w którym można dokonać pomiaru własnego tętna oraz podanie sposobu pomiaru tętna uwzględniającego przeliczenie liczby uderzeń serca na minutę 1 p. - za podanie tylko miejsca ciała, w którym można dokonać pomiaru własnego tętna lub tylko podanie sposobu pomiaru tętna uwzględniającego przeliczenie liczby uderzeń serca na minutę 0 p. - za odpowiedź niepoprawną lub niepełną w odniesieniu do obu części polecenia b) (0-1) Tworzenie informacji Opisanie warunków przeprowadzenia obserwacji wpływu wysiłku fizycznego na przyspieszenie pracy serca (( Przykład poprawnej odpowiedzi: Należy zmierzyć tętno przed wysiłkiem fizycznym i po wysiłku, np. przed biegiem i po biegu. 1 p. - za uwzględnienie w sposobie przeprowadzenia obserwacji (dwukrotnego) pomiaru przed wysiłkiem i po wysiłku, pozwalającego na wykazanie wpływu wysiłku fizycznego na częstotliwość skurczów serca tej samej osoby 0 p. - za uwzględnienie w planie obserwacji tylko jednego czasu pomiaru, np. po wysiłku lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną, np. dotyczącą pomiarów u różnych osób Zadanie 8. (0-1) Wiadomości i rozumienie Poprawna odpowiedź: 1 - F, 2 - F, 3 - P 1 p. - za poprawną ocenę wszystkich trzech zdań dotyczących leukocytów 0 p. - za poprawną ocenę tylko dwóch lub jednego zdania, lub odpowiedź całkowicie niepoprawną Zadanie 9. (0-1) Korzystanie z informacji Poprawna odpowiedź: Uzupełnienie schematu transportu gazów oddechowych w organizmie człowieka na podstawie jego opisu ( Scharakteryzowanie elementów układu odpornościowego ( 1 p. - za poprawne oznaczenie wszystkich czterech strzałek (dorysowanie grotów) wskazujących kierunki przemieszczania się gazów oddechowych i wpisanie nad strzałkami nazw lub wzorów chemicznych obu właściwych gazów oddechowych 0 p. - za uzupełnienie rysunku, które nie spełnia powyższych kryteriów 6 Egzamin maturalny z biologii Kryteria oceniania odpowiedzi - poziom podstawowy Zadanie 10. (0-1) Wiadomości i rozumienie Określenie znaczenia pęcherzykowej budowy płuc człowieka dla wymiany gazowej ( Przykład poprawnej odpowiedzi: Pęcherzykowa budowa płuc zwiększa powierzchnię wymiany gazowej, co podnosi efektywność wymiany gazowej. 1 p. - za poprawne podanie znaczenia pęcherzykowej budowy płuc uwzględniające zwiększenie powierzchni wymiany gazowej 0 p. - za odpowiedź merytorycznie niepoprawną Zadanie 11. (0-2) Korzystanie z informacji Przetwarzanie informacji według podanych zasad - uzupełnienie tabeli i na jej podstawie skonstruowanie wykresu słupkowego ( Przykład poprawnej odpowiedzi: ? Uzupełnienie tabeli: Grupa krwi Liczba osób Częstość występowania grupy krwi (w procentach) 35 29 B AB 351 290 ? Przykład wykresu: częstotliwość występowania grup Częstość występowania grup krwi w % 40 35 30 krwi w % 25 20 15 10 5 0 grupa A grupa B grupa AB 0 grupa 0 grupy krwi 36 35 29 2 p. - za poprawne wypełnienie dwóch wierszy tabeli oraz w całości prawidłowe narysowanie wykresu, czyli: - podpisanie słupków - grupy krwi: grupa A, grupa B, grupa AB, grupa 0 i prawidłowe opisanie osi - częstość występowania grupy krwi w % oraz - wyskalowanie osi i narysowanie wszystkich słupków Egzamin maturalny z biologii Kryteria oceniania odpowiedzi - poziom podstawowy 7 1 p. - za poprawne podpisanie słupków diagramu i opisanie osi przy niepoprawnym wypełnieniu tabeli lub niepoprawnym wyskalowaniu osi, lub niepoprawnym albo niepełnym narysowaniu słupków diagramu lub - za poprawne wypełnienie tabeli oraz wyskalowanie osi i narysowanie słupków diagramu przy niepełnym opisie osi, lub niepodpisanych słupkach diagramu 0 p. - za całkowicie nieprawidłowo narysowany i opisany diagram Zadanie 12. (0-2) a) (0-1) Korzystanie z informacji Odczytanie informacji przedstawionych w formie tekstu - podanie brakującego opisu wskazanej osi wykresu ( Poprawna odpowiedź: Liczba zachorowań na gruźlicę na 100 tys. ludności 1 p. - za podanie poprawnego opisu osi pionowej wykresu 0 p. - za odpowiedź niepoprawną lub niepełną, np. opis osi bez podania przeliczenia na 100 tys. ludności b) (0-1) Tworzenie informacji Sformułowanie i uzasadnienie opinii na podstawie informacji przedstawionych na wykresie ( Przykłady poprawnych odpowiedzi (jedna spośród): ? Uważam, że szczepienia są skuteczne, ponieważ zachorowalność na gruźlicę w latach 1999-2007 zmniejszyła się w większości województw przedstawionych na wykresie. ? Uważam, że skuteczność szczepień nie jest wystarczająca, gdyż są województwa, w których zapadalność na tę chorobę prawie się nie zmieniła, a nawet wzrosła, np. w małopolskim. ? Uważam, że szczepienia przeciw gruźlicy nie są w pełni skuteczne, ponieważ ograniczają, ale nie eliminują całkowicie tej choroby. ? Na podstawie analizy tych danych nie można stwierdzić, że szczepienia są skuteczne, gdyż na obniżenie zachorowalności na gruźlicę mogły wpłynąć też inne czynniki, np. skuteczność antybiotyków, wczesna wykrywalność przypadków zachorowań, przestrzeganie higieny, lepsza jakość życia. 1 p. - za przedstawienie swojej opinii dotyczącej skuteczności szczepień przeciwko gruźlicy w Polsce na podstawie danych na wykresie, oraz za logiczne jej uzasadnienie 0 p. - za przedstawienie tylko opinii bez uzasadnienia lub uzasadnienia bez wyrażenia swojej opinii, lub odpowiedź, która nie odnosi się do danych na wykresie Zadanie 13. (0-1) Tworzenie informacji Zinterpretowanie przedstawionych w tekście informacji dotyczących wtórnej odpowiedzi immunologicznej ( Przykłady poprawnych odpowiedzi (jedna spośród): Jest to wtórna odpowiedź immunologiczna, ponieważ: ? w organizmie istniały już komórki pamięci immunologicznej, których obecność świadczy o wcześniejszym kontakcie z antygenem. 8 Egzamin maturalny z biologii Kryteria oceniania odpowiedzi - poziom podstawowy ? nastąpił bardzo szybki i wysoki wzrost poziomu przeciwciał, co jest charakterystyczne dla odpowiedzi wtórnej. 1 p. - za podanie poprawnej nazwy rodzaju opisanej w tekście odporności immunologicznej oraz jej uzasadnienie 0 p. - za podanie nazwy rodzaju opisanej odporności bez uzasadnienia lub podanie nazwy nieprawidłowej, lub podanie tylko uzasadnienia, lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną Zadanie 14. (0-1) Wiadomości i rozumienie Rozpoznanie witaminy opisanej w tekście i określenie jej roli w organizmie człowieka ( Przykłady poprawnej odpowiedzi: ? witamina A / retinol ? znaczenie (jedno spośród): - bierze udział w procesie widzenia / zapobiega kurzej ślepcie - bierze udział w odnawianiu barwnika wzrokowego siatkówki oka / rodopsyny - bierze udział w prawidłowym rogowaceniu nabłonka - bierze udział w metabolizmie hormonów steroidowych 1 p. - za podanie poprawnej nazwy witaminy oraz jednego przykładu jej znaczenia w organizmie człowieka 0 p. - za odpowiedź niepełną, np. podanie nazwy witaminy bez podania przykładu jej znaczenia lub podanie znaczenia bez podania nazwy witaminy, lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną Zadanie 15. (0-3) a) (0-1) Wiadomości i rozumienie Podanie nazwy enzymu wydzielanego w narządzie wskazanym na rysunku i nazwy trawionego przez ten enzym składnika pokarmowego ( Poprawna odpowiedź: ? pepsyna - białko ? lipaza żołądkowa - tłuszcz (zemulgowany) 1 p. - za podanie poprawnej nazwy enzymu wydzielanego w żołądku oraz podanie nazwy trawionego przez ten enzym składnika pokarmowego 0 p. - za podanie tylko nazwy enzymu bez podania trawionego składnika pokarmowego lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną, np. nazwa enzymu: podpuszczka b) (0-1) Wiadomości i rozumienie Rozpoznanie narządu wskazanego na rysunku i określenie jego funkcji ( Przykłady poprawnych odpowiedzi (jedna spośród): ? Pęcherzyk żółciowy - magazynuje (gromadzi) żółć wytwarzaną w wątrobie i uwalnia ją do dwunastnicy z chwilą rozpoczęcia trawienia. ? Pęcherzyk żółciowy - zagęszcza żółć wytwarzaną w wątrobie i uwalnia ją do jelita cienkiego. Egzamin maturalny z biologii Kryteria oceniania odpowiedzi - poziom podstawowy 9 1 p. - za podanie poprawnej nazwy narządu oznaczonego na rysunku literą Y i określenie jego funkcji 0 p. - za podanie tylko nazwy narządu bez podania funkcji lub odpowiedź niepoprawną, np. pęcherzyk żółciowy produkuje / wydziela żółć. c) (0-1) Wiadomości i rozumienie Poprawna odpowiedź: D. / wchłanianie wody 1 p. - za zaznaczenie prawidłowego dokończenia zdania 0 p. - za zaznaczenie odpowiedzi nieprawidłowej lub zaznaczenie więcej niż jednej odpowiedzi Zadanie 16. (0-1) Wiadomości i rozumienie Poprawna odpowiedź: ? Emulgowanie tłuszczów zachodzi pod wpływem żółci wytwarzanej w wątrobie i wydzielanej do dwunastnicy. 1 p. - za podanie poprawnej nazwy odcinka przewodu pokarmowego, w którym odbywa się emulgowanie tłuszczów oraz wyjaśnienie uwzględniające żółć wydzielaną przez wątrobę 0 p. - za odpowiedź niepełną, np. podanie tylko nazwy odcinka przewodu pokarmowego bez wyjaśnienia, albo wyjaśnienie procesu bez podania nazwy odcinka przewodu pokarmowego, lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną Zadanie 17. (0-1) Wiadomości i rozumienie Opisanie budowy i funkcjonowania siatkówki oka - określenie roli czopków w procesie widzenia ( Wyjaśnienie roli dwunastnicy w trawieniu tłuszczów ( Określenie podstawowej funkcji jelita grubego ( ? dwunastnica lub jelito cienkie Poprawna odpowiedź: ? A / Najliczniej występują w środkowej części siatkówki - w dołku środkowym (plamce żółtej). ? D / Odpowiadają za widzenie szczegółów obrazu i widzenie barwne. 1 p. - za poprawne zaznaczenie dwóch informacji charakteryzujących wyłącznie czopki 0 p. - za zaznaczenie tylko jednej poprawnej informacji lub dwóch informacji niepoprawnych, lub zaznaczenie więcej niż dwóch informacji 10 Egzamin maturalny z biologii Kryteria oceniania odpowiedzi - poziom podstawowy Zadanie 18. (0-2) a) (0-1) Wiadomości i rozumienie Rozpoznanie neuronów uczestniczących w przewodzeniu impulsu nerwowego w łuku odruchowym przedstawionym na schemacie (( Poprawna odpowiedź: 1. neuron czuciowy 2. neuron pośredniczący / kojarzeniowy / interneuron 1 p. - za podanie poprawnych nazw dwóch neuronów, przez które przekazywany jest impuls nerwowy we wskazanym na schemacie miejscu łuku odruchowego 0 p. - za podanie tylko jednej nazwy neuronu lub obu nazw niepoprawnych b) (0-1) Wiadomości i rozumienie Poprawna odpowiedź: efektor: D 1 p. - za podanie poprawnego oznaczenia efektora 0 p. - za odpowiedź niepoprawną Zadanie 19. (0-3) Wiadomości i rozumienie Rozpoznanie na rysunkach podstawowych narządów w organizmie człowieka i określenie ich roli w procesie wydalania ( Poprawna odpowiedź: Nazwa narządu A B nerka płuca Wydalane związki chemiczne charakterystyczny dla danego narządu wspólny dla obu narządów (1 przykład) mocznik / amoniak / kwas moczowy woda dwutlenek węgla Wskazanie efektora na przedstawionym schemacie łuku odruchowego( 3 p. - za poprawne wypełnienie wszystkich trzech kolumn tabeli dotyczących narządów przedstawionych na rysunkach 2 p. - za poprawne wypełnienie dwóch (z trzech) kolumn tabeli 1 p. - za poprawne wypełnienie jednej (z trzech) kolumn tabeli 0 p. - za wszystkie kolumny tabeli wypełnione nieprawidłowo Zadanie 20. (0-1) Wiadomości i rozumienie Określenie funkcji łożyska ( Przykłady poprawnych odpowiedzi (jedna spośród): ? wymiana gazowa - dostarczanie tlenu do krwi płodu i usuwanie dwutlenku węgla z krwi płodu ? dostarczanie substancji budulcowych i energetycznych do krwi płodu ? usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii (mocznika) z krwi płodu ? dostarczanie przeciwciał do krwi płodu. Egzamin maturalny z biologii Kryteria oceniania odpowiedzi - poziom podstawowy 11 1 p. - za poprawne podanie jednej funkcji łożyska, innej niż wymienione w tekście, z uwzględnieniem kierunku dostarczania lub usuwania substancji 0 p. - za podanie funkcji odczytanej z tekstu lub odpowiedź niepełną, np. usuwanie szkodliwych substancji, lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną Zadanie 21. (0-1) Tworzenie informacji Uzasadnienie na przykładzie wybranej zmiany adaptacyjnej pozytywnego wpływu wysiłku fizycznego na organizm człowieka ( Przykłady poprawnych odpowiedzi (jedna spośród): ? Zmiana adaptacyjna A. - niższe ciśnienie krwi może zapobiec zawałowi serca lub udarowi mózgu. ? Zmiana adaptacyjna B. - obniżenie ilości LDL a podwyższenie HDL chroni organizm przed miażdżycą. 1 p. - za poprawne określenie roli wybranej zmiany adaptacyjnej w profilaktyce chorób układu krążenia 0 p. - za odpowiedź niepełną, np. odnoszącą się wyłącznie do opisanych w tekście zmian lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną Zadanie 22. (0-2) Wiadomości i rozumienie Określenie sposobu dziedziczenia wskazanych chorób genetycznych człowieka ( Poprawna odpowiedź: Nazwa choroby Sprzężenie z płcią Autosomia dominująca Autosomia recesywna Aberracja chromosomowa Zespół Turnera Zespół Downa Hemofilia Fenyloketonuria X X X X 2 p. - za poprawne określenie genetycznego podłoża wszystkich chorób wymienionych w tabeli 1 p. - za poprawne określenie genetycznego podłoża dwóch lub trzech chorób 0 p. - za określenie genetycznego podłoża tylko jednej choroby lub niepoprawne określenia wszystkich chorób Zadanie 23. (0-2) a) (0-1) Korzystanie z informacji Poprawna odpowiedź: X - transkrypcja Y - translacja 1 p. - za podanie poprawnych nazw obu procesów oznaczonych na schemacie literami X i Y Określenie etapów ekspresji informacji genetycznej przedstawionych na schemacie ( 12 Egzamin maturalny z biologii Kryteria oceniania odpowiedzi - poziom podstawowy 0 p. - za podanie poprawnej nazwy tylko jednego procesu lub nieprawidłowych nazw obu procesów b) (0-1) Wiadomości i rozumienie Poprawna odpowiedź: mRNA, tRNA, rRNA 1 p. - za podanie trzech rodzajów RNA wytwarzanych w procesie oznaczonym na schemacie literą X oraz podkreślenie mRNA 0 p. - za podanie dwóch lub jednego rodzaju RNA, lub podanie trzech poprawnych nazw RNA i brak podkreślenia mRNA, lub podkreślenie innego rodzaju RNA, lub podanie nieprawidłowego przykładu RNA, który nie bierze udziału w translacji, np. snRNA Zadanie 24. (0-1) Wiadomości i rozumienie Opisanie genomu człowieka ( Wyróżnienie rodzajów RNA powstających we wskazanym procesie i określenie jego roli w biosyntezie białka ( Przykład poprawnej odpowiedzi: Badano sekwencję nukleotydów w DNA, ponieważ DNA stanowi materiał genetyczny człowieka. 1 p. - za podanie, że badano DNA oraz poprawne uzasadnienie 0 p. - za podanie, że badano DNA bez uzasadnienia lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną Zadanie 25. (0-2) Tworzenie informacji Rozwiązanie zadania z zakresu dziedziczenia cech u człowieka - zapisanie krzyżówki genetycznej i określenie prawdopodobieństwa wystąpienia danej cechy ( ? Aa A, a, 25 % / 0,25 / 1/4 ? Aa A, a Poprawna odpowiedź: ? Genotypy rodziców (P) Gamety Genotypy dzieci (F1) ? Prawdopodobieństwo AA, Aa, Aa, aa 2 p. - za poprawne zapisanie krzyżówki genetycznej (genotypy rodziców, gamety, genotypy F1), podkreślenie genotypu chorego dziecka i na tej podstawie podanie właściwego prawdopodobieństwa 1 p. - za poprawne zapisanie krzyżówki i podkreślenie genotypu chorego dziecka, bez podania prawdopodobieństwa albo prawdopodobieństwo podane nieprawidłowo, np. 1 : 4, lub poprawne zapisanie krzyżówki bez podkreślenia genotypu chorego dziecka i poprawnie podane prawdopodobieństwo 0 p. - za niepoprawnie zapisanie nawet jednego genotypu w krzyżówce lub poprawnie podane prawdopodobieństwo przy nieprawidłowo zapisanej krzyżówce genetycznej Egzamin maturalny z biologii Kryteria oceniania odpowiedzi - poziom podstawowy 13 Zadanie 26. (0-1) Tworzenie informacji Poprawna odpowiedź: grupa krwi 0 1 p. - za podkreślenie właściwej grupy krwi, której na pewno nie może mieć dziecko 0 p. - za podkreślenie niewłaściwej grupy krwi lub podkreślenie więcej niż jednej grupy krwi Zadanie 27. (0-3) a) (0-1) Tworzenie informacji Rozwiązanie zadania genetycznego z zakresu dziedziczenia grup krwi u człowieka ( Zinterpretowanie informacji przedstawionych na schemacie - określenie zależności między stężeniem pestycydu w organizmach a ich miejscem w sieci troficznej ( Przykład poprawnej odpowiedzi: Im organizm stanowi dalsze ogniwo sieci pokarmowej, tym większe jest stężenie DDD w jego organizmie. 1 p. - za poprawne określenie zależności między stężeniem DDD w organizmach a ich miejscem w przedstawionym na schemacie fragmencie sieci pokarmowej 0 p. - za odpowiedź niepełną, która nie określa zależności, np. stężenie DDD zależy od miejsca organizmu w sieci pokarmowej, lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną b) (0-1) Tworzenie informacji Zinterpretowanie informacji przedstawionych na schemacie - wyjaśnienie przyczyny porównywalnego stężenia DDD w organizmie ryby drapieżnej i ptaka rybożernego ( Przykład poprawnej odpowiedzi: Ryba drapieżna i ptak rybożerny zajmują ten sam poziom troficzny w przedstawionym fragmencie sieci pokarmowej i żywią się rybami planktonożernymi. 1 p. - za poprawne wyjaśnienie porównywalnego stężenia DDD w organizmie ryby drapieżnej i ptaka rybożernego w przedstawionym fragmencie sieci pokarmowej 0 p. - za odpowiedź merytorycznie niepoprawną lub niepełną, np. dlatego, że są mięsożerne c) (0-1) Wiadomości i rozumienie Określenie zależności międzygatunkowej między rybą drapieżną a ptakiem rybożernym w przedstawionym fragmencie sieci pokarmowej ( Przykłady poprawnych odpowiedzi (jedna spośród): ? antagonistyczna, konkurencja ? antagonistyczna, drapieżnictwo (w przypadku narybku) 1 p. - za podkreślenie dwóch właściwych określeń, które mogą poprawnie charakteryzować zależność międzygatunkową między rybą drapieżną i ptakiem rybożernym 0 p. - za odpowiedź niepełną (podkreślenie jednego określenia) lub podkreślenie więcej niż dwóch określeń, lub odpowiedź niepoprawną 14 Egzamin maturalny z biologii Kryteria oceniania odpowiedzi - poziom podstawowy Zadanie 28. (0-2) a) (0-1) Wiadomości i rozumienie Określenie na podstawie tekstu możliwych poziomów troficznych, do których należy kowalik ( Przykłady poprawnych odpowiedzi: ? konsument I rzędu / roślinożerca / poziom troficzny II ? konsument II (i III rzędu) / drapieżnik / poziom troficzny III (i IV) 1 p. - za podanie na podstawie tekstu obu prawidłowych poziomów troficznych zajmowanych przez kowalika w łańcuchach pokarmowych 0 p. - za odpowiedź niepełną, np. podanie tylko jednego poziomu troficznego lub odpowiedź niepoprawną, np. mieszającą różne określenia: poziom troficzny II i drapieżnik b) (0-1) Korzystanie z informacji Zapisanie łańcucha pokarmowego z udziałem kowalika i krogulca na podstawie informacji w tekście ( Przykłady poprawnych odpowiedzi (jedna spośród): ? nasiona ? kowalik ? krogulec ? liście drzewa / drzewo ? larwa owada / owad ? kowalik ? krogulec 1 p. - za w całości poprawne zapisanie łańcucha pokarmowego z udziałem kowalika i krogulca 0 p. - za odpowiedź niepoprawną, np. łańcuch pokarmowy bez strzałek lub ze strzałkami skierowanymi odwrotnie Zadanie 29. (0-1) Korzystanie z informacji Poprawna odpowiedź: 2. konsumenci energia słoneczna Skonstruowanie schematu krążenia materii w ekosystemie z wykorzystaniem podanych informacji ( 1. producenci 3. destruenci 4. związki nieorganiczne 1 p. - za poprawne uzupełnienie wszystkich elementów schematu 0 p. - za niepoprawne wpisanie nawet jednego elementu schematu lub odpowiedź całkowicie niepoprawną Egzamin maturalny z biologii Kryteria oceniania odpowiedzi - poziom podstawowy 15 Zadanie 30. (0-1) Tworzenie informacji Sformułowanie argumentu uzasadniającego korzyści dla ochrony środowiska z wykorzystania biogazu jako źródła energii ( Przykłady poprawnych odpowiedzi (jedna spośród): ? Ograniczenie niszczenia naturalnego środowiska spowodowanego eksploatacją gazu ziemnego. ? Wykorzystanie nieużytecznych roślin lub odpadków do produkcji energii, co w konsekwencji spowoduje mniejsze zanieczyszczenie środowiska odpadami. 1 p. - za podanie na podstawie tekstu przynajmniej jednej (lub dwóch korzyści) dla środowiska wynikających z wykorzystania biogazu 0 p. - za odpowiedź niepoprawną, np. zbyt ogólną, która nie odnosi się do ochrony środowiska, lub taką, która nie wynika z tekstu Komisje Egzaminacyjne - dane teleadresowe Centralna Komisja Egzaminacyjna kod: 00-190miejscowość: Warszawaadres: ul. Józefa Lewartowskiego 6kontakt tel.: (22) 53-66-500fax: (22) 53-66-504e-mail: ckesekr@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdańsku kod: 80-874miejscowość: Gdańskadres: ul. Na Stoku 49kontakt tel.: (58) 32-05-590fax: (58) 32-05-591e-mail: komisja@ pracy: - 191687916NIP: 583-26-08-016 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie kod: 43-600miejscowość: Jaworznoadres: ul. Mickiewicza 4kontakt tel.: (32) 78-41-601fax: (32) 78-41-608e-mail: sekretariat@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie kod: 31-978miejscowość: Krakówadres: os. Szkolne 37kontakt tel.: (12) 68-32-101fax: (12) 68-32-100e-mail: oke@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi kod: 94-203miejscowość: Łódźadres: ul. Praussa 4kontakt tel.: (42) 63-49-133fax: (42) 63-49-154e-mail: komisja@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łomży kod: 18-400miejscowość: Łomżaadres: ul. Nowa 2kontakt tel.: (86) 21-64-495fax: (86) 473-71-20e-mail: sekretariat@ pracy: 8 - 16 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu kod: 61-655miejscowość: Poznańadres: ul. Gronowa 22kontakt tel.: (61) 85-40-160fax: (61) 85-21-441e-mail: sekretariat@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Warszawie kod: 00-844miejscowość: Warszawaadres: ul. Grzybowska 77kontakt tel.: (22) 45-70-335fax: (22) 45-70-345e-mail: info@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocławiu kod: 53-533miejscowość: Wrocławadres: ul. Zielińskiego 57kontakt tel.: (71) 78-51-894fax: (71) 78 -51-866e-mail: sekretariat@ pracy: 8-16REGON: 931982940NIP: 895-16-60-154 Strona głównaZadania maturalne z biologiiMatura Maj 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) Kategoria: Dziedziczenie Typ: Pozostałe Galaktozemia – choroba genetyczna człowieka, jest wywoływana przez zmutowany recesywny allel (a) genu niesprzężonego z płcią i dziedziczy się według praw Mendla. Choroba ta występuje tylko u osób homozygotycznych pod względem tego genu. Podaj prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby u dziecka zdrowych, heterozygotycznych rodziców. Zapisz poniżej odpowiednią krzyżówkę i podkreśl genotyp chorego dziecka. Genotypy rodziców (P): ♀ ♂ Gamety: Genotypy dzieci (F1): Prawdopodobieństwo: Rozwiązanie Poprawna odpowiedź: Genotypy rodziców (P): ♀ Aa | ♂ Aa Gamety: A, a, | A, a, Genotypy dzieci (F1): AA, Aa, Aa, aa Prawdopodobieństwo: 25 % / 0,25 / 1⁄4 2 p. – za poprawne zapisanie krzyżówki genetycznej (genotypy rodziców, gamety, genotypy F1), podkreślenie genotypu chorego dziecka i na tej podstawie podanie właściwego prawdopodobieństwa 1 p. – za poprawne zapisanie krzyżówki i podkreślenie genotypu chorego dziecka, bez podania prawdopodobieństwa albo prawdopodobieństwo podane nieprawidłowo, np. 1 : 4, lub poprawne zapisanie krzyżówki bez podkreślenia genotypu chorego dziecka i poprawnie podane prawdopodobieństwo 0 p. – za niepoprawnie zapisanie nawet jednego genotypu w krzyżówce lub poprawnie podane prawdopodobieństwo przy nieprawidłowo zapisanej krzyżówce genetycznej

matura z biologii 2012 poziom podstawowy